Artykuły
https://orcid.org/0000-0002-3440-0956
W prezentowanym tekście proponuję podjęcie z feministycznych perspektyw krytycznej reinterpretacji systemu etycznego opracowanego przez polskiego filozofa Tadeusza Kotarbińskiego, zwanego „spolegliwym opiekuństwem” oraz próbę umiejscowienia go w kontekście współcześnie rozumianej rzeczywistości technicznej. Inspiracją do zastosowania takiego namysłu jest przede wszystkim rozwój koncepcji troski w dyskursach feministycznych. W artykule podejmuję się sprawdzenia, jak koncepcja ta może funkcjonować w świecie zdominowanym przez technologię, jeśli wpiszemy ją w ramy spolegliwego opiekuństwa? Odpowiedzi na wyzwania współczesnego świata, zwłaszcza na postępujące zmiany klimatyczne, rosnące nierówności społeczne oraz gwałtowny rozwój technologii zwykło się poszukiwać w ramach systemu, w którym świat ten funkcjonuje — dla podkreślenia różnicy pomiędzy nieco już zmurszałym kapitalizmem rodem z początków minionego stulecia oraz nałożenia nań nieco bardziej „przyjaznej” (a jednocześnie jeszcze bardziej alienującej) maski, pod którą kryje się przekonanie, że interesy wielkich korporacji da się pogodzić z potrzebami „maluczkich”. Przyjęta w artykule metodologia pozwala zweryfikować, jaką korzyść może przynieść feministyczna reinterpretacja koncepcji osadzonych w dawniejszych kontekstach czasowych i społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem ich zastosowania w kontekście rozwoju technologicznego.
cyberfeminist international, Old Boys Network, https://obn.org/obn/obn_pro/kassel/index.html.
Abriszewski K., Kulturowe funkcje filozofowania, Toruń 2013.
Billboard Project, VNS Matrix, 1992, https://vnsmatrix.net/projects/billboard-project.
Braidotti R., Podmioty nomadyczne. Ucieleśnienie i różnica seksualna w feminizmie współczesnym, przeł. A. Derra, Warszawa 2009.
Chang E., Brotopia: Breaking up the Boys’ Club of Silicon Valley, London 2018.
Charkiewicz E., Czy Matka Polka może być uboga? Krótki przegląd debat o płci, klasie i rasie, „Recykling Idei” 2008, nr 11, https://web.archive.org/web/20140714202625/http://recykling-idei.pl/charkiewicz-czy-matka-polka-moze-byc-uboga.
Charkiewicz E., Od komunizmu do neoliberalizmu? Technologie transformacji, [w:] Zniewolony umysł 2, red. E. Majewska, J. Sowa, Kraków 2007.
Criado-Perez C., Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn, przeł. A. Sak, Kraków 2020.
Delphy C., Pour un féminisme matérialiste, [w:] „L’Arc” 1975, nr 61. Simone De Beauvoir et la lutte des femmes.
Derra A., Filozofia, nauka, feminizm. Wybór tekstów, Toruń 2022.
Derra A., Mechanika kwantowa, dyfrakcja i niedosyt filozoficzny. Nowy materializm feministyczny Karen Barad w kontekście studiów nad nauką i technologią, [w:] Feministyczne nowe materializmy. Usytuowane kartografie, red. O. Cielemęcka, M. Rogowska-Stangret, Lublin 2018.
Derra A., Bomastyk M., Równość, heterogeniczność, wielowymiarowość. Feministyczne interwencje w filozofię nauki, „Filo-Sofija” 17, 2017, nr 37, s. 107–121.
d’ Eaubonne F., Hottell R.A., Merchant C., Feminism or Death, London-New York 2022.
Firestone S., The Dialectic of Sex: The Case for Feminist Revolution, New York 2003.
Fryckowski E., Opiekun spolegliwy sprzymierzeńcem techniki. Z rozważań Tadeusza Kotarbińskiego nad rozwojem techniki, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy” 1992, nr 17, s. 15–19.
Galloway A., Cyberfeminizm, przeł. J. Maciejczyk, „Recykling Idei”, 3.01.2005, http://recyklingidei.pl/galloway_cyberfeminizm.
Gender i ekonomia opieki, red. E. Charkiewicz-Pluta, A. Zachorowska-Mazurkiewicz, Warszawa 2009.
Haraway D., Manifest cyborgów. Nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych, przeł. S. Królak, E. Majewska, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2003, nr 1 (3), s. 49–87.
Kaiser B., Dyktatura danych. Kulisy działania Cambridge Analytica. Jak big data, Trump i Facebook zniszczyły demokrację i dlaczego może się to powtórzyć, przeł. P. Cieślak, Warszawa 2020.
Kostyszak M., Etyka osobista. O przemieniającym potencjale sztuki i techniki / Personal Ethics: On the Transforming Potential of Art and Technology, Warszawa 2019.
Kotarbiński T., „Pogwarki na rozdrożu”, 13.11.1964, [w:] az, Tadeusza Kotarbińskiego zmagania z etyką, Archiwum Polskiego Radia, 3.10.2023, https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2483498,tadeusza-kotarbinskiego-zmagania-z-etyka.
Kotarbiński T., Tezy etyki niezależnej, [w:] T. Kotarbiński, Pisma etyczne, red. P.J. Smoczyński, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 194–195.
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Łódź 2019.
Łucki Z, Proszę... nie mówmy „technologia” na technikę!, „Biuletyn Informacyjny Pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej” 1999, nr 63, s. 11–12.
Maliński J., Technika, technologia, technology, „Transformacje/Transformations” 2020, nr 1–2, s. 76–90.
Marcuse H., Gromczyński W., Konopacki S., Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego, Warszawa 1991.
Marzec L., PRL: Po emancypacji?, [w:] Przemiany dyskursu emancypacyjnego kobiet. (Seria I, „Perspektywa środkowoeuropejska”), red. A. Janicka, C. Fournier Kiss, M. Bracka, Białystok 2019, s. 167–178.
Miller D., Opiekun spolegliwy w koncepcji Tadeusza Kotarbińskiego, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria” 15, 2006, nr 1 (57), s. 139–147.
Plant S., Zeros + Ones: Digital Women + the New Technoculture, London 1998.
Richards A., Schnall M. Cyberfeminism: Networking on the net, Feminist.com, https://www.feminist.com/resources/artspeech/genwom/cyberfeminism.html.
Ruchy kobiece na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Stań badań i perspektywy, red. M. Dajnowicz, A. Miodowski, Białystok 2020.
Sandberg S., Włącz się do gry. Kobiety, praca i chęć przywództwa, przeł. J. Golik-Skitał, Katowice 2013.
Wajcman J., Feminism Confronts Technology, Cambridge-Oxford-New York-Boston 1991.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0860-6668.27.3.7
