In the making
https://orcid.org/0009-0006-7582-1542
The article analyses hand-retouched photographs called monidło which have become emblematic of the Polish rural and small-town iconosphere. In the text the phenomenon’s origins are outlined, derived from traditional folk culture in the wake of great social and economic changes of the late 19th and early 20th centuries, caused by the enfranchisement of peasants, industrialization, migration of the rural population to cities and the possibility of social advancement. Practices of creating and distributing monidło and the social reality in which those paintings existed are described. The case of monidło is meant to prove how in communist Poland the judgement of taste conceived after Pierre Bourdieu was used as a tool of social distinction. The final section attempts to identify the reasons why the subject of monidło has been long overlooked in scholarly discourse.
Barańska K., Muzeum etnograficzne. Misje, struktury, strategie, Kraków 2004.
Bartuszek J., Między reprezentacją a „martwym” papierem. Znaczenie chłopskiej fotografii rodzinnej, Warszawa 2005.
Berger J., O patrzeniu, przeł. S. Sikora, Warszawa 1999.
Bourdieu P., Dystynkcja. Krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa 2005.
Duch-Dyngosz M., Zapomniana genealogia Polaków, „Znak” 684, 2012, s. 8–13.
Dunin J., Te dawne, błyszczące obrazki, „Prace Kulturoznawcze” 8, 2005 (Aksjosemiotyka karty pocztowej II, red. P. Banaś), s. 117–126.
Dymała A., Monidło — próba analizy zjawiska, praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. Stefana Bednarka, Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski 2013.
Dymała A., Omamieni monidłem — rzecz o pożądanej niewierności obrazu, [w:] Do rzeczy! Szkice Kulturoznawcze, red J. Małczyński, R. Tańczuk, Wrocław 2011, s. 9–18.
Gębarowicz M., Iluminowane inkunabuły w lwowskiej filii Biblioteki AN USRR. Referat wygłoszony w dniu 29 października 1940 r. we Lwowie na sesji naukowej poświęconej pięćsetnej rocznicy wynalezienia druku, „Czasopismo Zakładu im. Ossolińskich” 1994, nr 4, s. 85–93.
Himilsbach J., Monidło, [w:] J. Himilsbach, Monidło. Przepychanka, Warszawa 1980.
Klekot E., Kłopoty ze sztuką ludową, Gdańsk 2021.
Klekot E., Sąd smaku a współczesna sztuka religijna, „Sacrum et Decorum” 2009, nr 2, s. 31–37.
Klekot E., Święte obrazki, Licheń i sąd smaku, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 2002, nr 1–2, s. 117–119.
Kłosiewicz R., Monidło w salonie, „Fotografia” 1977, nr 1–12 (25–36), s. 19–26.
Kwiatkowska P., Monidło, [w:] Kultura wizualna w Polsce. Spojrzenia, red. I. Kurz, P. Kwiatkowska, M. Szcześniak, Ł. Zaremba, Warszawa 2017, s. 68–77.
Moles A., Kicz, czyli sztuka szczęścia: studium o psychologii kiczu, przeł. A. Szczepańska, E. Wende, Warszawa 1978.
Pajączkowska A., Wędrowny zakład fotograficzny, Wołowiec 2019.
Pajączkowska A., Nieprzezroczyste. Historie chłopskiej fotografii, Wołowiec 2023.
Poprzęcka M., Ojciec ochweśników, „Ziemia” 1957, nr 3 (5), s. 12–13.
Robotycki Cz., Myślenie typu ludowego w polskiej kulturze masowej (propozycje badawcze), „Etnografia Polska” 29, 1985, z. 1, s. 111–117.
Romanowski G., Magia monidła. Sklecony świat tęsknot, „Kronika Miasta Łodzi” 2012, nr 1–2 (57/58), s. 205–212.
Seweryn T., Rozdroża sztuki ludowej, Warszawa 1948.
Sontag S., O fotografii, przeł. S. Magala, Kraków 2009.
Stomma L., Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., Warszawa 1986.
Szcześniak M., Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce, Warszawa 2023.
Szydłowska A., Futerał. O urządzaniu mieszkań w PRL-u, Wołowiec 2023.
Tokarska-Bakir J., Obraz osobliwy. Hermeneutyczna lektura źródeł etnograficznych. Wielkie opowieści, Sejny 2004.
Tylkowa D., Wyposażenie mieszkań, [w:] Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 1, red. M. Biernacka, A. Kopczyńska-Jaworska, A. Kutrzeba-Pojnarowa, W. Paprocka, Wrocław-Warszawa-Kraków 1976, s. 329–352.
Wasilewska J., Ochweśnik, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 108, 2017, s. 319–328.
Krauze A., Monidło [film], Studio Filmowe „Tor”, Polska 1969.
Dixi, Monidło, http://niepoprawni.pl/blog/29/monidlo.
Kielisiński K., kwasoryt Wędrowny obraźnik, https://pl.wikipedia.org/wiki/Obra%C5%BAnik#/media/Plik:K-W-Kielisinski-Wedrowny-obraznik-kwasoryt.jpg.
Klara M., Ślubnych zdjęć czar..., Blog „Rodzina Klarów”, http://klarowie.blox.pl/2012/04/Slubnych-zdjec-czar.html.
Kosieliński S., Skulscy ochweśnicy, http://www.skulsk.pl/ochwesnicy.html.
Leśniak K., Monidło — rehabilitacja, Dwutygodnik.com, marzec 2011, http://www.dwutygodnik.com/artykul/1971-monidlo-rehabilitacja.html.
Łęski R., Saga polskich Greenów, cyt. za: Monidła. Wystawa z własnych zbiorów galerii Ciasna, http://www.ciasna.jasnet.pl/MONIDLA/INDEX.HTM.
Mikołajczyk M., Zofia Rydet. Zapis 1978–1990 — Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Pisanie o Fotografii. Subiektywne artykuły o fotografii, 15.11.2015, https://www.pisanieofotografii.pl/zofia-rydet/.
Miłosz M., Ćwiartka z rana, czyli o Wesołym Romku, „Rzeczpospolita”, 4.12.2009, https://www.rp.pl/kultura/art15268361-cwiartka-z-rana-czyli-ballada-o-wesolym-romku.
Piekarska M.K., Monidło... W świecie absurdów, http://piekarska.blog.onet.pl/2009/09/06/monidlo/.
Rydet Z., Cykle fotograficzne, https://zofiarydet.com/zapis/pl/library?page=1&sets=3&search=monid%C5%82o.
Даль В., Толковый словарь живаго великорускаго языка, wydanie elektroniczne, https://slovar-dalja.net/.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0860-6668.27.4.10
