The Scars of History and the Balms of Melodrama in Soviet Thaw Cinema

Abstract

Blizny historii i balsamy melodramatu w radzieckim kinie odwilżowym

Autor pisze w swoim szkicu o wyidealizowanej rzeczywistości Związku Radzieckiego ukazywanej w melodramatach powstałych w okresie tzw. odwilży Chruszczowowskiej. Koncentruje się zwłaszcza na jednym filmie – Bolszaja ruda 1964 – polski tytuł Ambicja Wasilija Ordyńskiego. Melodramat w powojennej Rosji Radzieckiej nie był, jak ten z lat dwudziestych, z okresu NEP-u, „burżuazyjny”, „dekadencki”, lecz stanowił „ulepszoną”, radziecką wersję gatunkową melodramatyczne sytuacje i środki ekspresji stosowane były dla ukonkretnienia na ekranie „poprawnej” politycznej perspektywy. Film Ordyńskiego artykułuje z obrazową klarownością główne znamię odwilżowego melodramatu: przekłucie powierzchownej realności przy jednoczesnym ukrywaniu wymiarów tego, co esencjonalne, ważne. W istocie w melodramacie Ambicja nie uczucia ludzkie są w centrum, lecz przeszłość, która jednakowoż postrzegana jest jako „wyższy czas”, „wysoka sfera zbiorowej egzystencji”, epoka „etycznych punktów orientacyjnych”. Zasadniczym projektem odwilży jest ponowne napisanie społecznej historii jako przestrzeni moralnej. Film Ordyńskiego jest częścią tego projektu.