Banalność zła jako problem moralnej odpowiedzialności w dyskursie prawniczym

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest próba adaptacji tezy o banalności zła do rozważań nad odpowiedzialnością moralną w prawie. Tak postawione zadanie zamierzam zrealizować w trzech etapach. Najpierw dokonam zadania o charakterze rekonstrukcyjnym. Jego celem jest przedstawienie ewolucji poglądów Hannah Arendt na temat źródeł zła. Następnie, odwołując się do literatury przedmiotu, przedstawię komentarze do tezy o banalności zła. To zadanie o charakterze konstruk-cyjnym będzie zmierzało do ukazania dwóch aspektów banalności zła. Pierwszy z nich dotyczy postawy człowieka, a drugi — funkcjonowania prawa. W ostatnim kroku ujęcia te odniosę do dwóch problemów. Pierwszy z nich koncentruje się na postawie prawników w procesie interpretacyjnym, natomiast drugi dotyczy kształtowania przez instytucje prawne pojęcia odpowiedzialności. Wskazane odniesienie jest centralnym punktem rozważań z punktu widzenia postawionego zadania adaptacyjnego.
Realizując tak sformułowane zadanie badawcze, przyjmuję, że myśl o banalności zła ma charakter historyczny. Oznacza to, że badana myśl zmienia się i ewoluuje w praktykach społeczno-instytucjonalnych. Zakłada to potencjalną użyteczność twierdzenia o banalności zła dla prawniczej refleksji nad prawem. Pozytywna weryfikacja tej hipotezy wyznacza linię argumentacyjną prezentowanego artykułu.