Idea konstytucjonalizmu w państwach demokratycznych i autorytarnych

Abstrakt

Polskie prawo konstytucyjne posługuje się pojęciem „konstytucjonalizm”, ale nie wyjaśnia cech kryterialnych, które pozwalają na zaliczenie określonego ustroju do tej kategorii. W ubiegłym stuleciu konstytucjonalizm był sformułowaniem zaangażowanym ideologicznie w konfrontację między Zachodem a Wschodem, lecz wraz z falą demokratyzacji końca XX wieku i załamaniem procesów demokratycznych zaczął tracić cechy kryterialne wypracowane głównie w kulturze anglosaskiej.

Artykuł przybliża nowe propozycje terminologiczne pojawiające się w porównawczym prawie konstytucyjnym. Sugeruje się bowiem, że nie istnieje jedno pojęcie konstytucjonalizmu. Propozycje wydają się uosabiać realpolitk wraz z sugestią, że nie można dłużej ignorować długotrwałego istnie-nia państw opierających działanie na konstytucji, jednocześnie redukując jej znaczenie do roli użytecznego narzędzia i odrzucając inne elementy, jak na przykład podział władz, efektywne, niezawisłe i niezależne sądownictwo i związanie prawem. Ukrytym kosztem wprowadzenia tej terminologii może być jednak dalsze racjonalizowanie obniżania standardów praworządności oraz eliminowanie elementów liberalnej demokracji.