Pamięć narodowa a relacje międzynarodowe Polski

Abstrakt

Opracowanie poświęcone jest zagadnieniu pojęcia i ochrony pamięci narodowej w polskim prawie. Rozważana jest w nim organizacja ochrony pamięci historycznej w zakresie instytucjonalnym, poczynając od Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce i jej ewolucję, a na Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu kończąc. Przedstawiane są tu zadania przypisane tym instytucjom. Autorzy zastanawiają się nad pojęciem „oficjalnej wersji historii”, które w obszarze innych pamięci narodowych ma wersje konkurencyjne, i nad tym, jak istnienie i prawna ochrona tych wersji narodowych może wpływać na relacje z innymi państwami chroniącymi owe konkurencyjne wersje.

Wreszcie w pracy omawiane są kwestie prawnokarnej ochrony pamięci narodowej — samego jej sensu i właściwych instrumentów w postaci tworzenia typów przestępstw penalizujących zachowania skierowane przeciwko kształtowanej przez państwo pamięci (oficjalnej wersji historii). Przedmiotem analizy jest polskie prawo karne i kolejne próby wprowadzania do kodeksu karnego takich typów przestępstw.

Zdaniem autorów prawo karne nie jest dobrym instrumentem ochrony pamięci narodowej z dwóch zasadniczych względów. Po pierwsze, niezależnie od sformułowania konkretnego przepisu karnego i jego interpretacji wpływa on na ograniczenie wolności badań historycznych. Po drugie, wprowadzenie tego rodzaju przestępstwa wpływa na relacje z tymi państwami, które chronią inne, konkurencyjne wersje oficjalnej historii.