Artykuły

Tom 48 (2024)

Siła procesu. Analiza wpływu strategicznej litygacji na prawo międzynarodowe w kontekście sprawy „Kadic v. Karadžić”

Strony: 9-25

PDF

Abstrakt

Artykuł jest próbą omówienia wpływu strategicznej litygacji na praktykę prawno- międzynarodową na przykładzie procesu Kadic v. Karadžić, dotyczącego reperkusji bośniackiej wojny domowej. Autorka rozpoczyna rozważania od krótkiego rysu historycznego rozwoju prawa międzynarodowego (a dokładniej — prawa wojennego), ze szczególnym uwzględnieniem pojęcia ludobójstwa. Następnie analizuje pojęcie przemocy seksualnej oraz jej wykorzystywanie w kontekście konfliktów zbrojnych. Wskazując na pewne prawidłowości w prawodawstwie międzynarodowym, autorka dokonuje analizy zjawiska tak zwanej męskiej perspektywy praw. W kolejnej części przybliża kontekst oraz stan faktyczny sprawy Kadic v. Karadžić. W ostatniej części artykułu, opierając się na pojęciu strategicznej litygacji, autorka dokonuje analizy strategicznego charakteru procesu Kadic v. Karadžić.

Bibliografia

Alexander A., A short history of international humanitarian law, „European Journal of International Law” 26, 2015, nr 1, s. 109–138.

Aroussi S., Women, Peace, and Security: Repositioning Gender in Peace Agreements, Cambridge 2015.

Bastick M., Grimm K., Kunz R., Sexual Violence in Armed Conflict: Global Overview and Implications for the Security Sector, Geneva 2007.

Bello J.H., Posner T.R., Alien Tort Claims Act — genocide — war crimes — violations of internatio- nal law by nonstate actors: Kadic v. Karadzic. 70 F.3d 232, cert, denied, 64 U.S.L.W. 3832 (June 18, 1996), „American Journal of International Law” 90, 1996, nr 4, s. 658–663.

Charlesworth H., Human rights as men’s rights, [w:] Women’s Rights, Human Rights: International Feminist Perspectives, red. J. Peters, A. Wolper, New York 1995, s. 103–113.

Chowdhury R., Kadic v. Karadzic — Rape as a crime against women as a class, „Minnesota Journal of Law & Inequity” 20, 2002, nr 1, s. 91–124.

Cyceron M.T., O państwie. O prawach, przeł. I. Żółtowska, Kęty 1999.

Dartnall E., Jewkes R., Sexual violence against women: The scope of the problem, „Best Practice & Research. Clinical Obstetrics & Gynaecology” 27, 2013, nr 1, s. 3–13.

Dróżdż D.K., Zbrodnia ludobójstwa w międzynarodowym prawie karnym, Warszawa 2010.

Łukaszuk I.I., Rola zwyczaju we współczesnym prawie międzynarodowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 29, 1967, z. 4, s. 17–25.

Jina R., Thomas L.S., Health consequences of sexual violence against women, „Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology” 27, 2013, nr 1, s. 15–26.

Kocemba K., Stambulski M., Czym jest strategiczna litygacja?, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 41, 2022, s. 13–30.

Kontorovich E., A Tort Statute, with aliens and pirates, „Northwestern University School of Law Scholarly Commons” 107, 2012, s. 100–114.

Kul’chyts’kyi S., Olynyk M.D., Wynnyckyj A., The Holodomor and its consequences in the Ukrainian countryside, „Harvard Ukrainian Studies” 30, 2008, nr 1⁄4, s. 1–14.

Lemkin R., Genocide as a crime under international law, [w:] Genocide and Human Rights, red. M. Lattimer, London-New York 2018, s. 3–11.

Lewandowska A., Strategiczna litygacja jako miecz obosieczny — prawa reprodukcyjne w czasach populizmu w Polsce, „Studenckie Prace Prawnicze, Administratywistyczne i Ekonomiczne” 41, 2022, s. 99–115.

MacKinnon C.A., Rape, genocide, and women’s human rights, „Harvard Women’s Law Journal” 17, 1994, s. 5–16.

MacKinnon C.A., Butterfly Politics, Cambridge 2017.

Nenadic N., Genocide and sexual atrocities: Hannah Arendt’s „Eichmann in Jerusalem” and Karadžić in New York, „Philosophical Topics” 39, 2011, nr 2, s. 117–144.

Pictet J., The formation of international humanitarian law, „International Review of the Red Cross” 34, 1994, nr 303, s. 526–531.

Prakash Das S., Human rights: A gender perspective, „The Indian Journal of Political Science” 66, 2005, nr 4, s. 755–772.

Rørbæk L.L., Islamic culture, oil, and women’s rights revisited, „Politics and Religion” 9, 2016, nr 1, s. 61–83.

Russell-Brown S.L, Rape as an act of genocide, „Berkeley Journal of International Law” 21, 2003, nr 2, s. 1–25.

Sokolova M.V., DiCaprio A., Bivens Collinson N., Quirante Z., Beating the odds: Women’s leadership in international organizations, „Politics & Gender” 19, 2023, nr 4, s. 1087–1109.

Solis G.D., The Law of Armed Conflict: International Humanitarian Law in War, Cambridge 2010.

Weis K., Borges S.S., Victimology and rape: The case of the legitimate victim, „Issues in Criminology” 8, 1973, nr 2, s. 71–115.

Wolańska D., Rwanda — Od konfliktu etnicznego do ludobójstwa, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 8, 2011, nr 1, s. 239–245.

Alien Tort Claims Act, 28 United States Code § 1350 (1993).

Declaration on the Elimination of Violence against Women, Proclaimed by General Assembly resolution 48/104 of 20 December 1993.

Filartiga v. Pena-Irala, 630 F.2d 876 (2d Cir. 1980);

Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 961).

Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 9 grudnia 1948 roku (Dz.U. z 1952 r. Nr 2, poz. 9 z późn. zm.).

Konwencje o ochronie ofiar wojny, podpisane w Genewie dnia 12 sierpnia 1949 roku (Dz.U. z 1956 r. Nr 38, poz. 171 z późn. zm.).

Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 roku dotyczący przyjęcia dodatkowego znaku rozpoznawczego, przyjęty w Genewie dnia 8 grudnia 2005 roku (Protokół III) (Dz.U. z 2010 r. Nr 70, poz. 447).

Rezolucja Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 808 z dnia 22 lutego 1993 roku.

Rzymski statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 roku (Dz.U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708 z późn. zm.).

Wyrok Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy z dnia 1 czerwca 2001 roku w sprawie The Prosecutor v. Jean-Paul Akayesu, ICTR-96-4-A.

Wyrok Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy z dnia 7 lipca 2006 roku w sprawie Sylvestre Gacumbitsi v. The Prosecutor, ICTR-2001-64-A.

Wyrok Sądu Apelacyjnego Stanów Zjednoczonych z dnia 13 października 1995 roku, sygn. 70 F.3d 232 (2d Cir. 1995).

The Torture Victim Protection Act of 1991, Pub. L. No. 102-256, 106 Stat.73 (1992) printed at, 28 U.S.C. § 1350.

ICRC, Commentary on the Additional Protocols of 8 June 1977, Geneva 1987.

Afghanistan: Alleged rape by Taliban members must be investigated and prosecuted immediately, Amnesty International, 10.03.2023, https://www.amnesty.org/en/latest/news/2023/03/afghani-stan-alleged-rape-by-taliban-members-must-be-investigated-and-prosecuted-immediately/.

Baczała J., Pół roku agresji Rosji. Trwa wojna na wyniszczenie, Ukraina straciła 13 proc. terytorium, Forsal.pl, 24.08.2022, https://forsal.pl/swiat/ukraina/artykuly/8523398,wojna-ukraina-rosja-pol-roku-bilans-strata-terytorium.html.

Catharine A. MacKinnon, [hasło w:] Encyclopedia Britannica, 3.10.2022, https://www.britannica.com/biography/Catharine-A-MacKinnon.

Facts and figures: Ending violence against women, unwomen.org, https://www.unwomen.org/en/what-we-do/ending-violence-against-women/facts-and-figures.

Gwałt jako „strategia wojskowa”. „Kobiety zeznają o rosyjskich żołnierzach wyposażonych w viagrę”, TVN24.pl, 17.10.2022, https://tvn24.pl/swiat/ukraina-przedstawicielka-onz-rosja-stosuje-gwalty-i-przemoc-seksualna-w-ramach-strategii-wojskowej-na-wojnie-w-ukrainie-6167812.

ICC Prosecutor appoints Prof. Catharine A. MacKinnon as Special Adviser on Gender Crimes, International Criminal Court, 26.11.2008, https://www.icc-cpi.int/news/icc-prosecutor-appoints-prof-catharine-mackinnon-special-adviser-gender-crimes.

Ikonowicz K., Ukraina: Dwóch rosyjskich snajperów gwałciło pod Kijowem. Wśród ofiar 4-latka, „Rzeczpospolita”, 14.03.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art38120681-ukraina-dwoch-rosyjskich-snajperow-gwalcilo-pod-kijowem-wsrod-ofiar-4-latka.

Jane Doe, [hasło w:] Oxford Learner’s Dictionary, https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/jane-doe.

Kadic v. Karadic case: Opinion of 2nd Circuit re: Subject Matter Jurisdiction, https://avalon.law.yale.edu/diana/4298-12.asp.

Łomanowski A., Wojna Rosji z Ukrainą: Bucza to jedno z wielu miejsc zbrodni, „Rzeczpospolita”, 5.04.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36019921-wojna-rosji-z-ukraina-bucza-to-jedno-z-wielu-miejsc-zbrodni.

Nagi protest na czerwonym dywanie w Cannes, „Rzeczpospolita”, 21.05.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36343161-nagi-protest-na-czerwonym-dywanie-w-cannes.

Oskarżenia o gwałt w okupowanym przez Rosjan Chersoniu. Ofiarą 16-letnia Ukrainka w ciąży, TVN24 BiS, 30.04.2022, https://tvn24.pl/swiat/ukraina-oskarzenia-o-gwalt-w-okupowanym-przez-rosjan-chersoniu-16-letnia-ukrainka-w-ciazy-5693463.

Przemoc seksualna jako narzędzie wojny, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, 14.07.2014, https://www.unic.un.org.pl/rwanda/przemoc-seksualna-jako-narzedzie-wojny/2595.

Ukraina: Rusza pierwszy proces o gwałt, którego dopuścił się rosyjski żołnierz, „Rzeczpospolita”, 23.06.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art36559501-ukraina-rusza-pierwszy-proces-o-gwalt-ktorego-dopuscil-sie-rosyjski-zolnierz.

United Nations Human Rights Office of the High Commissioner, Report on the Human Rights Situation in Ukraine — 1 February to 31 July 2023, https://www.ohchr.org/sites/default/files/documents/countries/ukraine/2023/23-03-24-Ukraine-35th-periodic-report-ENG.pdf.