Artykuły

Tom 47 (2024)

Wojna sprawiedliwa w myśli wybranych autorów średniowiecznych

Strony: 81-96

PDF

Abstrakt

Przedmiotem rozważań autorki jest przedstawienie refleksji wybranych średniowiecznych autorów na temat prawa do użycia siły (ius ad bellum). Problem przedstawienia idei wojny sprawiedliwej w myśli średniowiecznych autorów ma kluczowe znaczenie dla zrozumienia filozofii politycznej i etyki tamtego okresu. Średniowiecze, z silnym wpływem chrześcijaństwa, kształtowało wartości, normy społeczne i światopogląd, a myśliciele tego czasu starali się pogodzić zasady etyczne z rzeczywistością polityczną, w tym z koniecznością prowadzenia wojen. Koncepcja wojny sprawiedliwej była próbą znalezienia moralnych uzasadnień dla działań wojennych, które były nieuniknione w tamtych realiach. Myśliciele dążyli do ustanowienia warunków, które uczyniłyby wojnę zgodną z chrześcijańską etyką. Decyzje o wojnie uznawano za moralnie uzasadnione, gdy były podejmowane zgodnie z normami moralnymi i prawnymi.

Bibliografia

Abelard P., Rozprawy, przeł. L. Joachimowicz, Warszawa 2001

Herodot, Dzieje, przeł. S.Hammer, Wrocław 2005.

Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przeł. ks. A. Głażewski, London 1967

Ballis W.B., The Legal Position of War: Changes in Its Practice and Theory from Plato to Vattel, The Hague 1937.

Buchner W., Wojna i konkwista. Hiszpańska myśl polityczna Złotego Wieku, Kraków 2007. Contamine Ph., Wojna w średniowieczu, przeł. M. Czajka, Gdańsk 2004.

Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków 1961.

Całczyński W., Piotr Dubois i jego plany wyzwolenia Ziemi Świętej, ,,Przegląd Historyczny” 58, 1967, nr 2, s. 198–220.

Drabik K., Kryteria wojny sprawiedliwej, cz. I, [w:] Społeczeństwo a wojna. Wojna — kryzys — bunty mas, red. M. Bodziany, Wrocław 2014, s. 17–28.

Ehrlich L., Polski wykład prawa wojny XV wieku. Kazanie Stanisława ze Skarbimierza De bellis iustis, Warszawa 1955.

Grzebyk P., Idea wojny sprawiedliwej — od starożytności po czasy nowożytne, „Forum Prawnicze” 2010, nr 2, s. 56–73.

Iwańczak W., Miles Christi. Uwagi o religijnych aspektach etosu rycerskiego, [w:] Przestrzeń religijna Europy Środkowo-Wschodniej w średniowieczu, red. K. Bracha, P. Krasa, Warszawa 2010, s. 19–30.

Iwańczak W., Rola wojen i konfliktów w kształtowaniu ładu europejskiego w średniowieczu, „Studia Maritima” 29, 2016, s. 63–81.

Kusiak F., Rycerze średniowiecznej Europy łacińskiej, Warszawa 2002.

Kwiecień R., Od „wojny sprawiedliwej” do „wojny z terroryzmem”. Siła zbrojna i reglamentacja jej używania (ius contra bellum) w świetle prawa międzynarodowego, Warszawa 2019.

Łuszczyńska M., Łuszczyński A., Wojna sprawiedliwa a nie święta. Średniowieczne koncepcje konfliktów zbrojnych, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 41, 2019, nr 4, s. 7–20.

Minois G., Kościół i wojna. Od czasów Biblii do ery atomowej, przeł. A. Szymanowski, Warszawa 1998.

Russocki S., Opór władcom i prawo oporu u Słowian w wiekach średnich, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 20, 1968, nr 1, s. 17–52.

Satora M., Obraz chrześcijańskiego świata w traktacie „De recuperatione Terrae Sanctae” Pierre’a Dubois, „Textus et Studia” 2015, nr 1, s. 109–130.

Skomiał J., Ius resistendi w wiekach średnich. Zarys problematyki, „Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem” 37, 2015, nr 2, s. 63–93.

Świstak A., Wpływ religii na wojnę i prawo wojny w antycznej Grecji — wybrane aspekty, ,,Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 15, 2020, nr 17, s. 181–194.

Turner Johnson J., Ideology, Reason, and the Limitation of War: Religious and Secular Concepts 1200–1740, Princeton 2019.

Wielgus S., Polska średniowieczna doktryna ius gentium, Lublin 1996.

Wielgus S., Zachodnia i polska nauka średniowieczna — encyklopedycznie, Płock 2005.

Witowski W., Kościół wobec służby wojskowej i wojny w świetle wybranych kanonów ksiąg pokutnych od VI do XI wieku, „Littera Antiqua” 2019, nr 14, s. 57–71.

Wyszczelski L., Teorie wojenne i ich twórcy na przestrzeni dziejów. Myśl wojskowa od powstania do końca lat osiemdziesiątych XX wieku, Warszawa 2009.

Ziółkowski W.J., Wojna sprawiedliwa u św. Tomasza z Akwinu, ,,Ogrody Nauk i Sztuk” 2011, nr 1, s. 22–27.