Problematyka podatku od niezrealizowanych zysków kapitałowych w przypadku zmiany siedziby lub miejsca zamieszkania w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Abstrakt

Wraz z początkiem bieżącego roku weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy — Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, wprowadzająca nieznany wcześniej polskiemu prawu podatek od niezrealizowanych zysków, ta zwany podatek wyjścia ang. exit tax. Problematyka tego podatku od momentu jego wprowadzenia do prawa unijnego w ubiegłym dziesięcioleciu pozostaje szeroko dyskutowana. Państwa członkowskie UE chętnie korzystają z tego sposobu dofinansowywania swoich budżetów, nierzadko implementując do swoich systemów exit tax w sposób, którego zgodność z traktatami może budzić wątpliwości. Szczególnie wyraźnie odznacza się na tym polu problem godzenia podatku wyjścia w wolności wspólnotowe, takie jak wolność przemieszczania się czy podejmowania działalności gospodarczej. Swobody te, będące fundamentami wspólnotowego dobrobytu i motorem napędowym unijnej gospodarki, są jednocześnie niezbędnym ogniwem w osiąganiu celów traktatu z Lizbony. W świetle powyższego należy podkreślić istotność odpowiedniej implementacji exit tax do systemów państw członkowskich. Wymaga ona od ustawodawców wysokiego poziomu precyzyjności czy wręcz „wstrzemięźliwości” przy tworzeniu odpowiednich aktów prawnych. Polski ustawodawca zdaje się o tym zapominać, co potwierdza analiza nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych. Ustawa wydaje się nie być dostatecznie dopracowana, nasuwają się pytania o tak podstawowe kwestie, jak ustalenie dnia zmiany rezydencji podatkowej czy zgodność z prawem traktatowym „nadgorliwego” rozciągnięcia tegoż podatku na osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.
Niniejszy artykuł skupi się na wieloaspektowej analizie najbardziej problematycznych zagadnień związanych ze stosowaniem w praktyce uregulowań dotyczących nowego podatku oraz ogólnej ocenie uregulowań krajowych i unijnych w zakresie takiego opodatkowania. Uregulowania poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej bywały bowiem częstym przedmiotem orzekania Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a ich zgodność z prawem pierwotnym Unii wielokrotnie kwestionowana i podważana. Wobec powyższego przy wprowadzaniu do porządków krajowych niniejszych przepisów wymagana jest od ustawodawcy szczególna ostrożność i zważenie na możliwość ewentualnego naruszenia swobód europejskich. Na koniec podane zostaną ewentualne postulaty de lege lata i de lege ferenda dla polskiego ustawodawcy oraz ogólna ocena zgodności polskich uregulowań z Traktatem o Unii Europejskiej oraz Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

The issue of exit tax in the light of the Court of Justice of the European Union’s judgements

With the beginning of 2019 the amendment to Polish tax acts’ has entered into force and it has introduced new tax that had never before been known in Polish law — exit tax. The issue of exit tax has been problematic for European countries’ legislators ever since it was introduced back in the previous decade. It was enthusiastically received by them as it provides an extra source for the country’s budget. However, the adoption of the tax to national law systems is highly complicated — the basis for such duty may stand in oppostion to most important European rules, such as the principle of free movement or the right of establishment. These freedoms, which underpin the internal market, are the driving force behind the economic prosperity in the EU and the prerequisite for achieving the aims of the Lisbon Strategy. Thus, it is crucial to implement regulations regarding the exit tax with scrutiny and high preciseness.
This article focuses on a multifaceted analysis of the most problematic issues regarding the application of the new tax and the overall assessment of Polish and European acts on tax. The Court of Justice of the European Union has often negatively reviewed the regulations of individual Member States. Regarding the abovementioned, some substantial actions have to be undertaken by the lawmakers in order to ensure the compatibility of national acts with basic EU aims.