Artykuły
https://orcid.org/0000-0002-1693-0419
Culture, formed by an infinite number of means, goals, functions, values and patterns of behaviour, is the result of conscious and unconscious social acceptance or lack of acceptance of its elements. Undoubtedly, the language we use creates an image of the world, but it is also a product of the patterns of behaviour and non-verbal signs present in the world of culture. In response to the expansion of individualism and liberal rationalism, conservatism tried to emphasise the existence of that which is collective and unconscious. The Enlightenment brought with it a growing wave of changes in worldviews and customs, perceived by conservatism as a threat to the previous order and eternal values. Conservatism is characterised by an emphasis on the irrational area of forces in the life of the state, where the state is understood as completely supra-rational, subject only to the action of traditionally inherited instincts, spiritual forces, and the spirit of the nation. Social order is the work of the “democracy of the dead”, the sum of proven wisdom, considered opinions, and the experience of many generations. Tradition is the most important factor integrating a community, whose prosperity does not depend on individual achievements of reason (for its potential is limited) but on the intellectual achievements of generations. In this context, social order is shaped by authority, customs, religion, spiritual ties, and traditional family ties — as opposed to force, decrees, ideology, and contractual relationships. It is a common belief amongst conservatives that nationalised education, even if that is not its intended purpose, fulfils the function (not so much from the educational angle, but from a pastoral one) of popularising Enlightenment ideas and forming a “progressive” New Man. In this way, it has become one of the causes of the destruction of culture. The concept of tradition is connected with the concept of prejudice, which is the wisdom of the illiterate. Prejudice, i.e. a judgment made earlier and its institutionalised prescription at the social level, are taken from the authority of tradition. It is the collective wisdom of generations transformed into customs, rituals, norms, rules, institutions, and structures.
Baszkiewicz J., Nowy człowiek, [w:] Czy historia może się cofnąć, red. B. Łagowski, Kraków 1993.
Baszkiewicz J., Państwo — Rewolucja — Kultura polityczna, Poznań 2009.
Bloom A., Umysł zamknięty. O tym, jak amerykańskie szkolnictwo wyższe zawiodło demokrację i zubożyło dzisiejszych studentów, Poznań 1997.
Bokajło W., Niektóre teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad kulturą polityczną, [w:] Studia z teorii polityki, kultury politycznej i myśli politycznej, red. W. Bokajło, Wrocław 1996.
Bokszański Z., Tożsamości zbiorowe, Warszawa 2006.
Burke E., Rozważania o rewolucji we Francji, Kraków 1994.
Cecil H., Konserwatyzm, Warszawa 1915.
Chmielewski A., Czym jest polityka? Carl Schmitt i jego krytyka, [w:] Indywidualizm, wspólnotowość, polityka, red. M.N. Jakubowski, A. Szahaj, K. Arbiszewski, Toruń 2002.
Collins R., Interaction Ritual Cains, Princton 2004.
Dziubka K., Inkluzja polityczna jako wartość demokratyczna, [w:] Studia z teorii polityki, t. 3, red. A. Czajowski, L. Sobkowiak, Wrocław 2000.
Dziubka K., Obywatelskość jako virtù podmiotu demokracji, Wrocław 2008.
Ehrlich S., Wiążące wzory zachowań. Rzecz o wielości systemów norm, Warszawa 1995.
Gadamer H.G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, Warszawa 2007.
Giddens A., Europa w epoce globalnej, Warszawa 2009.
Graeber D., Wengrow D., Narodziny wszystkiego. Nowa historia ludzkości, Poznań 2022.
Grzybowski K., Wstęp, [w:] N. Machiavelli, Książę, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.
Hall A., Polemiki i refleksje, Londyn 1989.
Harari Y.N., Sapiens. Od zwierząt do bogów, Kraków 2020.
Jabłoński A.W., Kultura polityczna i jej przemiany, [w:] A.W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Studia z teorii polityki, t. 2, Wrocław 1997.
Jan Paweł II, Fides et ratio, [w:] Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 2007.
Jaroszyński P., Kultura i cywilizacja. Od Cycerona do Konecznego, „Człowiek w Kulturze” 1998, nr 10.
Kirk R., Przyszłość konserwatyzmu, Warszawa 2012.
Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 1996.
Kołakowski L., Filozofia pozytywistyczna. Od Hume’a do Koła Wiedeńskiego, Warszawa 2004.
Król M., Historia myśli politycznej. Od Machiavellego po czasy współczesne, Gdańsk 1998.
Legutko R., Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1994.
Łagowski B., Szkice antyspołeczne, Kraków 1997.
Maistre de J., O rewolucji, suwerenności i konstytucji politycznej, Kraków 2019.
Malinowski B., Kultura i jej przemiany, Warszawa 2000.
Mannheim K., Ideologia i utopia, Lublin 1992.
Mannheim K., Myśl konserwatywna, Warszawa 1986.
McLuhan M., Wybór pism, Warszawa 1975.
Miner B., Zwięzła encyklopedia konserwatyzmu, Poznań 1999.
Nisbet R., Przesądy. Słownik filozoficzny, Warszawa 1998
Ortega y Gasset J, Bunt mas, Warszawa 1997.
Ossowski S., O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa 1962.
Pieliński K., Konserwatyzm jako oswajanie chaosu świata empirycznego (Przypadek Edmunda Burke’a), Warszawa 1993.
Pius XI, Quaddragesimo anno, 122, [w:] Dokumenty nauki społecznej Kościoła, cz. 1, Rzym-Lublin 1996.
Putnam R., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, Warszawa 2008.
Savigny F.C. von, O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa, Warszawa 1964.
Scruton R., Co znaczy konserwatyzm, Poznań 2002.
Skarzyński R., Ład — Rynek — Cywilizacja. Konserwatywny liberalizm niemiecki, „Znak” 1990, nr 10–11.
Strauss L., What is Political Philosophy? And Other Studies, London 1959.
Szacki J., Dylematy historiografii idei oraz inne szkice i studia, Warszawa 1991.
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2002.
Sztompka P., Socjologia. Wykłady o społeczeństwie, Kraków 2021.
Tradycja i nowoczesność, red. J. Kurczewska, J. Szacki, Warszawa 1984.
Wandowicz K., Współczesny konserwatyzm polityczny w Polsce (1989–1998), Wrocław 2000.
Weaver R.M., Idee mają konsekwencje, Warszawa 2010.
Weber M., Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, Warszawa 2002.
Zieliński T., Historia kultury antycznej, Warszawa-Kraków 1937.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/1643-0328.33.5
