Artykuły
https://orcid.org/0000-0001-7895-2528
Artykuł opisuje propozycję wykorzystania wypracowanej na gruncie badań kulturoznawczych kategorii mnemotoposu do analizy historycznych przedstawień kartograficznych. Autorka stawia sobie za cel ukazanie potencjału poznawczego wynikającego z przyłożenia metafory „miejsc pamięci” do obrazów przedstawiających miejsca geograficzne, co nabiera szczególnego znaczenia w wypadku omawianej epoki (średniowiecze), za którą stoi bogata tradycja dydaktycznych zastosowań materiałów wizualnych oraz ich związków z ars memoriae. Punktem wyjścia jest osadzenie rozważań w tradycji kulturoznawczej. Następnie krótko omawiana jest typologia map średniowiecznych oraz teoria stawiająca tezę o istnieniu pokrewieństwa między formą najpopularniejszego średniowiecznego typu kartograficznego i stosowanymi ówcześnie w kulturze monastycznej „kołami pamięci” — tak zwanymi rotae. W dalszej części artykułu wymienione zostają argumenty za uznaniem możliwości powiązania map z badaniem kulturowych form pamięci i zapamiętywania, poparte przykładami z materiałów źródłowych. Na koniec autorka odnosi się do tytułowej metafory „pałacu pamięci”. Celem wywodu jest próba wykazania, w jaki sposób średniowieczne podejście do kartograficznych lokacji może się łączyć z omawianą w tekście mnemotechniczną metodą loci, co byłoby przesłanką, by widzieć w nich klasyczne mnemotoposy.
Bednarek S., Mnemotoposy. Słowo wstępne, „Przegląd Kulturoznawczy” 2012, nr 1.
Campbell T., Portolan charts from the late thirteenth century to 1500, [w:] The History of Cartography, red. J.B. Harley, D. Woodward, t. 1, Chicago 1987.
Edson E., Mapping Time and Space: How Medieval Mapmakers Viewed Their World, London 1998.
Edson E., The Word Map 1300–1492: The Persistence of Tradition and Transformation, Baltimore 2007.
Harley J.B., Silences and secrecy: The hidden agenda of cartography in early modern Europe, [w:] J.B. Harley, The New Nature of Maps: Essays in the History of Cartography, Baltimore-London 2001.
Harvey P.D.A., The Hereford World Map, London 1996.
Kitzinger E., World map and fortune’s wheel: A medieval mosaic floor in Turin, „American Philosophical Society” 117, 1973, nr 5.
Kline N.R., Maps of Medieval Thought: The Hereford Paradigm, Woodbridge 2001.
Metafory pamięci, red. G. Marzec, Łódź 2017.
Morawiecka M.M., In a circle — the Hereford Map as a “cosmic clock”, „Imago Mundi: International Journal for the History of Cartography” 75, 2023, nr 1.
Rodini E., Memory and maps, [hasło w:] Trade, Travel, and Exploration in the Middle Ages: An Encyclopedia, red. J.B. Friedman, K.M. Figg, New York-London 2000.
Westrem S.D., The Hereford Map: A Transcription and Translation of the Legends with Commentary, Turnhout 2001.
Woodward D., Medieval mappaemundi, [w:] The History of Cartography, red. J.B. Harley, D. Woodward, t. 1, Chicago 1987.
Zalewska-Lorkiewicz K., Ilustrowane mappae mundi jako obraz świata. Średniowiecze i początek okresu nowożytnego, Warszawa 1997.
Dora V. della, Mapping metageographies: The cartographic invention of Italy and the Mediterranean, „California Italian Studies Journal” 1, 2010, nr 1, https://escholarship.org/uc/item/6g23b4fs.
Hamburger J.F., Maps of the Mind: Diagrams Medieval and Modern, wykład wygłoszony 24 października 2022 roku w British Library w Londynie w ramach serii „The Panizzi Lectures”, https://www.youtube.com/watch?v=mQwa1jnSTmQ.
Marchese F.T., The Origins and Rise of Medieval Information Visualization, materiały konferencyjne z „16th International Conference on Information Visualisation” 2012, http://csis.pace.edu/~marchese/Papers/IV12/Marchese_IV’12_Pub.pdf.
Niedźwiedź J., Polonia noviter reperta. Mapy: definiowanie siebie i świata w XVI wieku „Autoportret” 2014, nr 1 (44), https://www.autoportret.pl/artykuly/polonia-noviter-reperta-mapy-definiowanie-siebie-i-swiata-w-xvi-wieku/.
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/0860-6668.28.1.6
