Gospodarka w cieniu i próby jej zwalczania — split payment jako remedium na poprzednie regulacje prawne

Abstrakt

Podstawowym celem niniejszego artykułu jest ukazanie metod skutecznego zwalczania szarej strefy (nazywanej przez autora gospodarką w cieniu) na tle wprowadzonych przez ustawodawcę zmian w postaci split payment, jako instytucji, która ma zastąpić wcześniejsze, niekoniecznie udane, regulacje związane z odwróconą płatnością i odpowiedzialnością solidarną. Pierwsza część — traktująca o szarej strefie — przedstawia elementarne fakty na ten temat. Podjęte zostaną próby zdefiniowania tego zjawiska, przeanalizowania jego struktury oraz czynników warunkujących powstawanie gospodarki w cieniu. Zostanie to zwieńczone wielowymiarową oceną, zarówno w aspekcie mikroekonomicznym, jak i makroekonomicznym. W drugiej części pracy zaprezentowany będzie split payment, który ma stanowić rewolucję w uszczelnianiu luki podatkowej. Pokrótce zostaną również omówione narzędzia, które — ze względu na ich nieudolność — „wchłonął” mechanizm podzielonej płatności. Artykuł przedstawi również historię tego narzędzia — zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w Polsce, w której początkowo obowiązywała fakultatywna forma split payment, zaś aktualnie, w określonych warunkach, występuje również obligatoryjna. Przymusowe stosowanie tego narzędzia jest przedmiotem licznych dyskusji, gdyż wpływa to negatywnie na płynność finansową przedsiębiorców, co również zostanie poddane analizie i ocenie. Zaprezentowane będą również postulaty podatników dotyczące zmian w mechanizmie split payment, zwłaszcza w czasach pandemii COVID-19. Do zrealizowania tak postawionego celu badawczego posłuży metoda dogmatyczno-prawna oraz prawno-porównawcza, jak również opinie samych przedsiębiorców.