Artykuły naukowe
http://orcid.org/0000-0001-8009-4091
Podstawowym celem niniejszego artykułu jest ukazanie metod skutecznego zwalczania szarej strefy (nazywanej przez autora gospodarką w cieniu) na tle wprowadzonych przez ustawodawcę zmian w postaci split payment, jako instytucji, która ma zastąpić wcześniejsze, niekoniecznie udane, regulacje związane z odwróconą płatnością i odpowiedzialnością solidarną. Pierwsza część — traktująca o szarej strefie — przedstawia elementarne fakty na ten temat. Podjęte zostaną próby zdefiniowania tego zjawiska, przeanalizowania jego struktury oraz czynników warunkujących powstawanie gospodarki w cieniu. Zostanie to zwieńczone wielowymiarową oceną, zarówno w aspekcie mikroekonomicznym, jak i makroekonomicznym. W drugiej części pracy zaprezentowany będzie split payment, który ma stanowić rewolucję w uszczelnianiu luki podatkowej. Pokrótce zostaną również omówione narzędzia, które — ze względu na ich nieudolność — „wchłonął” mechanizm podzielonej płatności. Artykuł przedstawi również historię tego narzędzia — zarówno na arenie międzynarodowej, jak i w Polsce, w której początkowo obowiązywała fakultatywna forma split payment, zaś aktualnie, w określonych warunkach, występuje również obligatoryjna. Przymusowe stosowanie tego narzędzia jest przedmiotem licznych dyskusji, gdyż wpływa to negatywnie na płynność finansową przedsiębiorców, co również zostanie poddane analizie i ocenie. Zaprezentowane będą również postulaty podatników dotyczące zmian w mechanizmie split payment, zwłaszcza w czasach pandemii COVID-19. Do zrealizowania tak postawionego celu badawczego posłuży metoda dogmatyczno-prawna oraz prawno-porównawcza, jak również opinie samych przedsiębiorców.
Literatura
Ćwiąkała-Małys A., Karpińska M., Piotrowska I., Problemy związane z wdrażaniem mechanizmu podzielonej płatności w praktyce — dyskusja, „Intercathedra” 2018, nr 37 (4), http://www1.up.poznan.pl/intercathedra/files/Intercathedra_4(37)2018__Cwiakala-Malys.pdf.
Ćwiąkała-Małys A., Piotrowska I., Karpińska M., Split payment narzędziem wspierającym proces uszczelniania systemu podatkowego — za i przeciw, „Finanse i Rachunkowość” 2018, nr 5, red. A. Ćwiąkała-Małys, M. Karpińska, https://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/94277/01_A_Cwiakala-Malys_I_Piotrowska_M_Kapinska_Split_payment.pdf.
Enste D.H., Schneider F., Shadow Economies Around the World: Size, Causes, and Consequences, „CESifo Working Paper Series” 1999, nr 196, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=272624.
Fundowicz J. et al., Szara strefa w polskiej gospodarce w 2016 roku, Warszawa 2016, http://www.ibngr.pl/content/download/2173/20176/file/Szara%20strefa%202016.pdf.
Gikas G., Przyczyny i konsekwencje gospodarki drugiego obiegu, „Gospodarka Narodowa” 1992, nr 9, http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/handle/11089/5107.
Górka K., Thier A., Gospodarka nieformalna w Polsce i na świecie, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2016, nr 453, https://direct.dbc.wroc.pl/dlibra/publication/39729/edition/36259/content.
Janik E., Szara strefa — patologia życia gospodarczego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego — Seria Prawnicza” 9, 2010, z. 64, https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=420186.
Madurski S., Pojedynek Polski z gospodarką w cieniu, praca licencjacka (nieopublikowana).
Medina L., Schneider F., Shadow Economies Around the World: What Did We Learn Over the Last 20 Years?, „IMF Working Paper — African Department” 18, 2018, nr 17, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3124402.
Walewski M., Wudarczyk A., Kindler E., Przeciwdziałanie szarej strefie w Polsce, Warszawa 2017, https://ungc.org.pl/wp-content/uploads/2017/12/SzS2017_web.pdf.
Akty prawne i orzecznictwo
Decyzja wykonawcza Rady (UE) 2019/310 z dnia 18 lutego 2019 roku w sprawie upoważnienia Polski do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 226 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. L z 22.02.2019 Nr 51).
Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 roku w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. L z 11.12.2006 Nr 347).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483)
Projekt ustawy o zmianie ustawy o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela oraz niektórych innych ustaw.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 roku w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (Dz.U. L z 26.06.2013 Nr 174).
Stanowisko Rady Ministrów wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela oraz niektórych innych ustaw.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku — Kodeks cywilny (Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93)
Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535).
Ustawa z dnia 18 marca 2011 roku o zmianie podatku od towarów i usług oraz ustawy — Prawo o miarach (Dz.U. z 2011 r. Nr 64, poz. 332).
Ustawa z 26 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. Nr 177, poz. 1027).
Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 62).
Ustawa z dnia 6 marca 2018 roku — Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646).
Ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1751)
Źródła internetowe
Andrzejak P., Split payment w VAT: gdzie w Europie stosuje się podzieloną płatność, https://www.rp.pl/VAT/307169993-Split-payment-w-VAT-gdzie-w-Europie-stosuje-sie-podzielonaplatnosc.html (dostęp: 5.12.2020).
Czech Republic: Changes in VAT law expected in 2019, https://home.kpmg/xx/en/home/in
sights/2018/02/tnf-czech-republic-changes-in-vat-law-expected-in2019.html (dostęp: 5.12.2020).
EC asks Romania to give up split VAT payment system, https://www.romania-insider.com/ec-roma
niagive-up-split-vat/ (dostęp: 5.12.2020).
Główny Urząd Statystyczny, Departament Rynku Pracy, Praca nierejestrowana w Polsce w 2017 r., red. A. Zgierska, Warszawa 2019, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/pracujacy-bezrobotni-bierni-zawodowo-wg-bael/praca-nierejestrowana-w-polsce-w-2017-roku,22,5.html (dostęp: 5.12.2020).
https://sjp.pwn.pl/slowniki/szara%20strefa.html (dostęp: 5.12.2020).
https://www.pwc.ro/en/tax-legal/alerts/the-vatsplit-payment-mechanism--repealed-as-of-1-februa
ry-2020.html (dostęp: 5.12.2020).
https://www.rp.pl/VAT/310269914-Podatkowa-pomoc-pilnie-potrzebna---biznes-apeluje-do-rzadu
-o-pakiet-pomocy-podatkowej.html (dostęp: 5.12.2020).
Juszczyk P., Zmiany w split payment — zwrot środków z rachunku VAT w ciągu trzech dni, https://ksiegowosc.infor.pl/podatki/vat/split-payment/4670719,Zmiany-w-split-payment-zwrot-srod
kow-z-rachunku-VAT-w-ciagu-trzech-dni.html (dostęp: 5.12.2020).
Pojęcia stosowane w statystyce publicznej, http://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/pojecia
stosowane-w-statystyce-publicznej/1665,pojecie.html (dostęp: 5.12.2020).
Pojęcia stosowane w statystyce publicznej, https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/poje
ciastosowane-w-statystyce-publicznej/1667,pojecie.html (dostęp: 5.12.2020).
English
Język Polski
https://doi.org/10.19195/1733-5779.35.9