Artykuły
Tom 39 (2022)
Procedura powoływania i odwoływania wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli a gwarancje ich niezależności — wnioski de lege lata i postulaty de lege ferenda
II Liceum Ogólnokształcące im. Generałowej Zamoyskiej i Heleny Modrzejewskiej w Poznaniu
Abstrakt
Autor czyni rozważania na temat tego, czy znana w obecnym kształcie procedura powoływania i odwoływania wiceprezesów(-ek) Najwyższej Izby Kontroli sprawia, że będzie można stwierdzić ich niezależność względem przede wszystkim polskiej władzy wykonawczej, ale też innych środowisk, które NIK może kontrolować. W tym celu autor opisuje procedurę powoływania na to stanowisko oraz odwoływania z niego i stara się wypunktować możliwe zagrożenia dla zachowania pełnej niezależności samej procedury, a także konkretnych osób powoływanych bądź odwoływanych z funkcji wiceprezesa(-ski) NIK-u, biorąc pod uwagę między innymi ustrojowe uwarunkowania polskiego systemu politycznego. Zauważywszy zagrożenia, autor de lege ferenda proponuje wprowadzenie odpowiednich rozwiązań prawnych mających na celu zminimalizowanie możliwości wpływu różnych środowisk, które NIK może kontrolować, na samą procedurę powoływania i odwoływania jej wiceprezesów(-ek), a także na konkretne osoby mające zająć bądź utracić to stanowisko.
Bibliografia
Piśmiennictwo:
1. P. Cichosz, Znaczenie podporządkowania Najwyższej Izby Kontroli Sejmowi dla jej pozycji ustrojowej, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” t. XIV, 16 (2) 2019.
2. Cour des Comptes Européenne, New ECA Member Marek Opioła (Poland) takes office, eca.europa.eu/fr/Pages/NewsItem.aspx?nid=15054 [dostęp: 8 maja 2021 r.].
3. M. Granat, Prawo konstytucyjne. Pytania i odpowiedzi, „Wolters Kluwer Polska”, Warszawa 2016, wyd. 7.
4. J. Mazur, Nowa ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli, ,,Państwo i Prawo” 1995 z. 8 (594).
5. J. Mazur, Współpraca Najwyższej Izby Kontroli z Sejmem — między podległością a współdziałaniem, „Kontrola Państwowa” 2/2015.
6. Najwyższa Izba Kontroli, Pytania i odpowiedzi — Podstawy prawne, https://www.nik.gov.pl/zapytaj-o-nik/podstawy-prawne/ [dostęp: 8 maja 2021 r.].
7. Najwyższa Izba Kontroli, Standardy ISSAI 100, ISSAI 200, ISSAI 300, ISSAI 400, „Najwyższa Izba Kontroli”, Warszawa 2016.
8. Najwyższa Izba Kontroli, Tadeusz Dziuba, https://www.nik.gov.pl/o-nik/kierownictwo-nik/tadeusz-dziuba.html [dostęp: 8 maja 2021 r.].
9. M. Niezgódka-Medek, Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli — nowelizacja ustawy o NIK z 2010 r., „Kontrola Państwowa” 3/3013.
10. P. Sarnecki, Relacje Najwyższej Izby Kontroli z polskim parlamentem, „Kontrola Państwowa” luty 2014, nr jubileuszowy.
11. P. Sarnecki, Status prawny Najwyższej Izby Kontroli w świetle Konstytucji, „Kontrola państwowa” maj 2002, nr specjalny (2), https://www.nik.gov.pl/plik/id,1753.pdf [dostęp: 8 maja 2021 r.].
12. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Liczba miejsc przysługująca klubom w komisjach, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/page.xsp/parytety [dostęp: 8 maja 2021 r.].
13. M. Strożek-Kucharska, Kontrola sprawowana przez Najwyższą Izbę Kontroli [w:] A. Gronkiewicz, A. Ziółkowska (red.), Administracyjne procedury kontrolne: wybrane zagadnienia, „Uniwersytet Śląski”, Katowice 2016.
14. P.M. Woroniecki, Rola Najwyższej Izby Kontroli w polskim systemie prawnym [w:] M. Grzybowski, G. Kuca (red.), Ustroje. Historia i współczesność. Polska — Europa — Ameryka Łacińska. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Jackowi Czajkowskiemu, „Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Kraków 2013.
Akty prawne i opinie:
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 ze zm.).
2. Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. 2020 poz. 1200).
3. Ustawa z dnia 8 maja 1998 r. o zmianie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. 1998 nr 148 poz. 966).
4. Ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. 2010 nr 227 poz. 1482).
5. Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. — Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. 2019 poz. 1028 ze zm.).
6. Komisja ds. Kontroli Państwowej, Opinia nr 1 Komisji do Spraw Kontroli Państwowej dla Marszałka Sejmu RP w sprawie wniosków Prezesa Najwyższej Izby Kontroli o powołanie Wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli uchwalona na posiedzeniu w dniu 27 listopada 2019 r., orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/kop_o1/$file/kop_o1.pdf [dostęp: 8 maja 2021 r.].
7. Komisja ds. Kontroli Państwowej, Opinia nr 11 Komisji do Spraw Kontroli Państwowej dla Marszałka Sejmu RP w sprawie wniosku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli o odwołanie Wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli uchwalona na posiedzeniu w dniu 7 sierpnia 2020 r., orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/kop_o11/$file/kop_o11.pdf [dostęp: 8 maja 2021 r.].
8. Komisja ds. Kontroli Państwowej, Opinia nr 18 Komisji do Spraw Kontroli Państwowej dla Marszałka Sejmu RP w sprawie wniosku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli o odwołanie Wiceprezesa Najwyższej Izby Kontroli uchwalona na posiedzeniu w dniu 29 stycznia 2021 r., orka.sejm.gov.pl/opinie9.nsf/nazwa/kop_o18/$file/kop_o18.pdf [dostęp: 8 maja 2021 r.].
Orzeczenia:
1. Uchwała Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 lutego 1996 r., sygn. akt W 11/95 (Dz.U. 1996 nr 24 poz. 112).
2. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 grudnia 1998 r., sygn. akt K 21/98 (M.P. 1998 nr 43 poz. 615).
