„Глядеть не умеем, понимать не умеем”, или сенситивный код к роману Федора Достоевского Идиот

Abstrakt

“We don’t know how to look, how to understand”,or a sensory code of Fyodor Dostoevsky’s novel The Idiot

The novel The Idiot by F.M. Dostoyevsky is considered from the point of view of its composite communication with sensory motifs visual, acoustical, tactile, olfactory. The understanding of the functioning of these motifs underlies the analysis of figurative and thematic structure, and some artistic details of the writer’s poetics. In the article it is shown that the sensory perception in Dostoevsky connects with the cognitive through the relations of symbiotic continuity. We showed connections between the areas of human activity — perception and understanding — and their interference in the text. Sight and hearing are understood by us as the key elements of a linear creation of a plot, touch and smell, in turn — as factors facilitating studying of some features of the author’s poetics. Organizing this material with a purpose to present various receptive fields sight, hearing, tactile and olfactory perceptions taking into account their mutual relations and dynamics, allows to reveal the author’s idea on a deeper and motivated level.


„Patrzeć nie potrafimy, rozumieć nie potrafimy”, czyli kod zmysłowy powieści Fiodora Dostojewskiego Idiota

Powieść Fiodora M. Dostojewskiego Idiota została poddana analizie z punktu widzenia zależności między strukturą kompozycyjną a motywami zmysłowymi wzrokowymi, dźwiękowymi, dotykowymi i zapachowymi. Zrozumienie roli tych motywów leży u podstaw analizy struktury obrazowo-tematycznej oraz wybranych detali artystycznych ze świata poetyki pisarza. Autorka artykułu dowodzi, że odbiór zmysłowy łączy się z kognitywnym poprzez relacje o charakterze symbiotycznym. W centrum uwagi badawczej znajdują się związki między sferami ludzkiej działalności — odbiorem i uświadomieniem — oraz ich współoddziaływanie w tekście literackim. Autorka pojmuje wzrok i słuch jako czynniki elementarne dla struktury liniowego biegu fabuły, dotyk i zapach zaś — jako środki wspomagające zbadanie niektórych osobliwości poetyki pisarza. Uporządkowanie tego materiału pod kątem prezentacji różnorodnych pól receptywnych wzrok, słuch, odczucia dotykowe i zapachowe, z uwzględnieniem ich wzajemnych relacji i dynamiki, pozwala ujawnić zamysł pisarza na wyższym i umotywowanym poziomie oglądu naukowego.