Синестезия в пространстве художественного творчества (Александр Скрябин и Владимир Набоков)

Abstrakt

Synesthesia in the space of artistic creationAlexander Scriabin and Vladimir Nabokov

One of the most mysterious phenomena that accompany the process of artistic creation — synesthesia, in which there is a special way of sensory experiences in the perception of characters. In the history of Russian art of the twentieth century, there are two people who have developed a synesthetic experience in their works so that they have become for them a special way of entering the world of creation, namely the composer Alexander Scriabin and the writer Vladimir Nabokov. Both masters early realized their uniqueness recognizing in synesthesia a sign of their exclusivity. In the paper the emphasis is put on two artistic strategies relying on synesthesia. The central place in Scriabin’s oeuvre is occupied by a symphonic poem Prometheus Poem of Fire 1910, which was conceived by the composer with a special performing description Luce meaning Light and is nowadays sometimes performed with the use of lumiere. The power of Nabokov’s synesthesia sensitivity was clearly shown in the memoirs Speak, Memory.


Synestezja w przestrzeni twórczości artystycznej Aleksandr Skriabin i Władimir Nabokow

Jednym z najbardziej zagadkowych zjawisk towarzyszących procesowi twórczości artystycznej jest synestezja, związana ze szczególnym zmysłowym odczuwaniem symboli. W historii sztuki rosyjskiej XX wieku odnajdujemy dwóch artystów, którzy rozwinęli wrażeniowość synestezyjną w swojej twórczości do tego stopnia, że stała się ona dla nich swoistym sposobem kreacji świata artystycznego. Są to: kompozytor Aleksandr Skriabin i pisarz Władimir Nabokow. Obaj mistrzowie wcześnie przekonali się o swojej wyjątkowości, upatrując w synestezji przejaw swego rodzaju daru. W artykule zwraca się uwagę na dwie strategie posiłkowania się synestezją. Miejsce kluczowe w twórczości Skriabina zajmuje poemat symfoniczny Prometeusz Poemat ognia z 1910 r., który był pomyślany przez kompozytora tak, aby jego wykonaniu towarzyszył efekt Luce, czyli Światła. W naszych czasach niekiedy to dzieło wykonywane jest przy udziale efektów
multimedialnych światła i muzyki. Siła Nabokowowskiej synestezji wyraziście przejawiła się w autobiografii Tamte brzegi.