Smrt kao dvostruki eksces u poeziji Darka Cvijetića

Abstrakt

Death as a double excess in poetry of Darko Cvijetić

The paper deals with the treatment of the theme of death in the poetry of the contemporary Bosnian author Darko Cvijetić. The author’s opus is full of motifs of death, it is a kind of “poetics of death” which generates not only a complex “poetic gallery of the dead”, but also a “gallery of the wounded”, through a dehumanized image of war and post-war Bosnia. A demonic face of the late 20th and early 21st century Balkans is the basic semantic framework for most of Darko Cvijetić texts, death and wounds are his central motif places. In this postmodern opus with expressive neo-avantgarde poetic gestures, death takes on determinants of accident and incident of the world, but of language as well. These two categories present in Cvijetić’s poetics are paired on the principle of a clepsydra — the experiential signs of these two categories, however, are opposite to each other: accidental/violent death as a fact of maximum cognitive and emotional intensity in the poetic realization manifests as linguistically inferior or self-evident place devoid of rhetoric and pathos. The process of a mute language gesture sometimes goes to the level which is beyond reason; as such, it is in counterpoint to the semantics of signifier. The result of this tension is resolved as an implosion in the reader, while the text to the end remains rhetorically restrained.

Śmierć jako podwójny eksces w poezji Darko Cvijeticia

Praca porusza zagadnienia śmierci w poezji współczesnego bośniacko-hercegowińskiego autora Darko Cvijeticia. Śmierć jest kluczowym motywem całego zbioru Cvijeticia i można tu mówić o „poetyce śmierci”, która generuje nie tylko złożoną galerię martwych, lecz także galerię ranionych na podstawie zdehumanizowanego obrazu wojennej i powojennej Bośni. Demoniczna twarz Bałkanów na przełomie stuleci jest podstawową ramą semantyczną większości tekstów Cvijeticia, podczas gdy śmierć i rany są wiodącymi motywami miejscowymi. W tej postmodernistycznej twórczości wyrażonej neoawangardowymi szkicami śmierć staje się wyznacznikiem przypadkowości i ekscesu — zarówno świata, jak i języka. Dwie ostatnie kategorie w poezji Cvijeticia łączą się na zasadzie klepsydry — ich empiryczne oznaki są jednak przeciwne: przypadkowa/gwałtowna śmierć jako fakt maksymalnego poznawczo-emocjonalnego nasilenia w poetyckiej realizacji manifestuje się jako językowo gorsze lub oczywiste miejsce pozbawione retoryki i patosu. Proces wyciszania językowych gestów czasami sięga do krawędzi rozumu i jako taki staje w kontrapunkcie z semantyką oznaczonego. Efekt przytoczonych napięć rozwiązuje się jako implozja w czytelniku, podczas gdy tekst do końca pozostaje retorycznie ograniczony.