Násilná smrť v postkoloniálnej próze

Abstrakt

Violent death in postcolonial prose

In the years 1953–1960 Rudolf Dobiáš was imprisoned for his anti-state activities for 7 years, most of which he spent in uranium mines in Jáchymov. Both his non-fiction and prosaic work are based on his personal experience and they also concern the executions of young people. He described in detail the sentencing of three graduates of a grammar school in Trenčín, who were given the death penalty and were executed in February 1951. At the Higher Military Court in Trenčín he discovered the writings of a lieutenant of the Czechoslovak People’s Army, Tomáš Chovan. He was sentenced by the State Court in Bratislava to the death penalty for treason and spying. He was executed in November 1951 at the age of 25. His farewell to his family is presented in the story Younger Brother Mladší brat, which is one of the best works of Dobiáš.
Ľuboš Jurík also wrote a biographical novel entitled The Death of a Minister Smrť ministra. It is about the Slovak communist politician Vladimír Clementis 1902–1952, who was the Minister of Foreign Affairs in the years 1948–1950. Clementis was imprisoned in 1951 to face a fabricated accusation. He was given the death penalty too. Jurík’s novel is composed of an interview with a fictive figure — the advocate. Just before the execution, he talks to him about the whole life of the politician Clementis. In the spirit of Stalinism, it was his ex-party colleagues and friends who were behind the execution. Jurík wrote a book about Alexander Dubček as well, entitled A Year Longer Than a Century Rok dlhší ako storočie, in which he asks whether the end of the symbol of Prague Spring was violent or not. There is evidence that it could have been so.

Gwałtowna śmierć w postkolonialnej prozie

Rudolf Dobiáš, skazany za działalność antypaństwową, lata 1953–1960 spędził w więzieniu, z czego większą część w kopalniach uranu w Jáchymowie. Swoje doświadczenia opisuje we wspomnieniach, a także w tekstach prozatorskich, w których pojawia się motyw egzekucji młodych ludzi. Dobiáš szczegółowo opisał skazanie na śmierć trzech absolwentów gimnazjum w Trenczynie i ich egzekucję w lutym 1951 roku.
W Wyższym Sądzie Wojskowym w Trenczynie pojawiły się również akta porucznika Czechosłowackiej Armii Ludowej Tomáša Chovana, którego sąd w Bratysławie skazał na karę śmierci za zdradę państwa i szpiegostwo. W listopadzie 1951 roku w wieku 25 lat Chovan został stracony. Dobiáš opisał pożegnanie porucznika z rodziną przed śmiercią w opowiadaniu Młodszy brat Mladší brat, które można zaliczyć do jego najlepszych utworów.
Z kolei Ľuboš Jurík jest autorem biograficznej powieści pod tytułem Śmierć ministra Smrť ministra o słowackim komunistycznym polityku Vladimirze Clementisie 1902–1952, który w latach 1948–1950 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych Czechosłowacji. Clementis w 1951 roku został uwięziony i podczas procesu pokazowego skazany na karę śmierci. Autor skonstruował powieść w sposób następujący: adwokat jako postać fikcyjna rozmawia z Clementisem tuż przed egzekucją i podczas tej rozmowy czytelnik poznaje całe życie słowackiego polityka. Co typowe dla czasów stalinizmu, duży udział w skazaniu polityka na śmierć mieli jego partyjni towarzysze i przyjaciele. Jurík opublikował również książkę o Aleksandrze Dubčeku Rok dłuższy niż wiek Rok dlhší ako storočie, w której pojawia się pytanie, czy śmierć Dubčeka — symbolu praskiej wiosny — też mogła być spowodowana przez osoby trzecie, ponieważ istnieją na to pewne dowody.