Tom 23 (2019)

Po dwóch latach życia w poczuciu zagrożenia, w stałej obawie przed wywózką na Sybir (w domu państwa Longchampsów były także przygotowane ubrania, synowie pastowali narciarskie buty, nasłuchiwano, czy już zajechał samochód), lwowianie z ulgą przyjmowali pospieszne opuszczanie Lwowa przez sowietów w czerwcu 1941 roku. Jeszcze nie znali metod terroru stosowanych przez następnego okupanta. Profesor Roman Longchamps de Bérier, dawny student uniwersytetu w Berlinie, znany i ceniony za granicą, również w Niemczech, mógł oczekiwać godnego traktowania. Noc 4 lipca 1941 roku rozwiała wszelkie złudzenia. Detektor zrzucony z wściekłością przez niemieckiego żołnierza z fortepianu, na którym tak chętnie grywał profesor, gruchnął na podłogę salonu ostatnim akordem życia ojca i trzech synów. „Gdy ich wyprowadzali, stałam we drzwiach; szedł najpierw mąż, potem syn najstarszy, potem drugi, wreszcie trzeci. Wszyscy szli, patrząc na mnie”. Zginęli o świcie. Anna Fastnacht-Stupnicka, Ojciec i synowie Longchamps de Bérier Po wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941 roku i zajęciu Lwowa przez Niemców w nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku na Wzgórzach Wuleckich niemieccy naziści i ukraińscy nacjonaliści z rozkazu SS-Hauptsturmfürera Hansa Krügera zamordowali dwudziestu pięciu profesorów lwowskich uczelni, wśród nich rozstrzelany przez SS-Vernichtung Komando został Antoni Cieszyński. Tomasz Cieszyński pamięta, że przy aresztowaniu ojca obecni byli Ukraińcy. Marian Pańczyszyn — ówczesny zastępca dyrektora Państwowego Instytutu Medycznego, którym był Karl Schulze — napisał list do gubernatora Hansa Franka, w którym wyraził radość z powodu rozstrzelania profesorów lwowskich. Zbrodnia ta była bowiem istotnym elementem hitlerowskiego planu wyniszczenia narodu polskiego pod względem kulturalnym i fizycznym. Tracąc prof. Cieszyńskiego, stomatologia polska poniosła niepowetowaną szkodę. Utraciła wszechstronnego uczonego i badacza polskiej i światowej sławy, koryfeusza wiedzy, autora licznych oryginalnych prac naukowych, pioniera i organizatora polskiej stomatologii oraz społecznika, którego dewizą życiową było: Salus Poloniae suprema lex esto („dobro Polski najwyższym prawem”). Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Polak i Europejczyk — profesor medycyny i stomatolog Antoni Cieszyński (1882–1941) i jego uczniowie