Kolejny tom Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego to zbiór opracowań przygotowanych w języku angielskim, prezentujących wybrane problemy szeroko rozumianych nauk kryminologicznych w perspektywie teoretycznej, dogmatycznej i międzynarodowej. W ocenie zespołu redakcyjnego przedstawione w niniejszym tomie poglądy i opinie poruszają tematy istotne pod względem poznawczym, co więcej są to opracowania oryginalne względem istniejących publikacji. W perspektywie przyszłości mogą one otwierać nowe przestrzenie badawcze, zwłaszcza w zakresie analiz prawnoporównawczych. Wydaje się, że szczególnie interesujące mogą one być dla czytelnika zagranicznego.

Pierwszy tom „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” ukazał się osiemnaście lat temu, tj. w roku uchwalenia nowych kodeksów: kodeksu karnego, kodeksu karnego procesowego i kodeksu karnego wykonawczego. Oznacza to, że nasze czasopismo staje się pełnoletnie. Przekroczenie progu dorosłości to bardzo ważne wydarzenie, dla czasopisma naukowego to równie emocjonująca chwila. Nasza stała obecność w tym okresie to dawno przekroczone pół tysiąca opracowań, prawdziwe bogactwo autorów, wiele cytowań i realne uczestnictwo w debacie naukowej. Wskazane elementy to jednocześnie dobry początek tzw. wejścia w dorosłość. To swoiste wyzwanie na przyszłość i chęć powtórzenia dotychczasowych osiągnięć, a być może dalszy rozwój. Celem opracowań zebranych w tym tematycznym tomie jest próba odtworzenia części zmian, jakie wprowadza do naszego systemu karnego ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy — Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 396). Wiele pytań i wątpliwości, jakie rodzą się w perspektywie tej nowelizacji, będzie zapewne przedmiotem naukowej dyskusji w najbliższym czasie.

„Szybko zachodzące przemiany społeczno-gospodarcze, kulturowe, postępujący proces globalizacji oraz dynamiczne zmiany w zakresie zagrożeń bezpieczeństwa wymuszają podejmowanie inicjatyw ustawodawczych również w zakresie szeroko rozumianego prawa karnego. Oznacza to w praktyce, że ustawodawstwo karne staje się polem ciągłych zmian determinowanych potrzebą podążania za zmieniającą się rzeczywistością oraz chęcią zwiększenia efektywności walki z zachowaniami kryminalnymi. Zebrane w tomie opracowania są próbą przedstawienia teoretycznych i praktycznych problemów związanych z nowym stanem prawnym. Wielu autorów zgłasza dalsze postulaty zmian w obowiązującym stanie prawnym, ale także z dystansem odnosi się do zbyt daleko idących propozycji nowelizacyjnych systemu szeroko rozumianego prawa karnego. Chodzi w tym przypadku zwłaszcza o te elementy „ustawicznej reformy” prawa, które są sprzeczne z dorobkiem nauki i w sposób wyraźny odbiegają od potrzeb praktyki lub — ze względu na realia ekonomiczne i społeczne występujące w naszym kraju — w praktyce nie będą realizowane. Niniejszy tom jest już trzydziestym szóstym, który oddajemy w ręce czytelników, których krąg się stale zwiększa. Lekturą zawartych w tej cyklicznej publikacji opracowań zainteresowane jest znaczące grono pracowników nauki, studentów oraz praktyków. Świadczy o tym fakt, że opracowania te są często powoływane przez znamienitych autorów, cytowane przez studentów w pracach magisterskich oraz że sięgają do nich także praktycy, którym są pomocne w rozwiązywaniu konkretnych problemów". Ze Słowa wstępnego

Obowiązujące od 1997 r. kodeksy karny i postępowania karnego oraz kodeks karny wykonawczy do chwili obecnej były wielokrotnie nowelizowane (k.p.k. — 102 razy, k.k. — 69 razy, k.k.w. — 49 razy). W perspektywie 18 lat wprowadzane zmiany spowodowały nie tyle „drobne korekty”, ale w poważnym stopniu zreformowały wymienione kodeksy. Różne były tego powody. Jedne zmiany wymusiła między innymi „praktyka”, inne szybko zachodzące przemiany społeczno-gospodarcze i polityczne w naszym kraju, a także i na świecie. Wpływ na treść prawa karnego miały również nasze zobowiązania wewnątrz Unii Europejskiej. Nie możemy zapominać także o naciskach opinii publicznej, często sterowanych przez media oraz populizmie politycznym. Oddając do rąk czytelników kolejny tom „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego”, znajdujemy się w dość szczególnym momencie dlatego, że od 1 lipca 2015 r. wchodzą wżycie kolejne zmiany. Chodzi o ustawy nowelizujące kodeks postępowania karnego, kodeks karny oraz kodeks karny wykonawczy, które śmiało można ocenić jako swoistą rekodyfikację (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247, oraz Dz.U. z 2015 r. poz. 396). Zakres zmian wprowadzanych przez wskazane regulacje jest ogromny, a ich autorzy, w uzasadnieniu zmian stwierdzają, że będzie to największa nowelizacja kodyfikacji karnej od czasu jej uchwalenia w 1997 roku. Jednocześnie uznano tak szeroki zakres zmian za niezbędny w obliczu bardzo trudnej sytuacji systemu wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i uzasadniony wadliwą strukturą orzekanych przez sądy kar w relacji do poziomu i charakterystyki przestępczości oraz niedostatkami przepisów ustaw karnych utrudniających prawidłowe funkcjonowanie systemu odpowiedzialności karnej. Niektóre z nowo wprowadzanych regulacji wydają się trafne, gdyż stwarzają możliwość skuteczniejszej walki z przestępczością. Niektóre jednak uznawane są za co najmniej kontrowersyjne, a nawet sprzeczne z podstawowymi założeniami, które przyświecały twórcom kodeksów. Wydaje się, że ostateczna ocena wypracowana zostanie w perspektywie praktyki. Nie zmienia to faktu, że w najbliższych latach czeka nas trudne, ale jednocześnie bardzo wyzywające zadanie analizy oraz oceny teoretycznej i pragmatycznej nowo przyjętych rozwiązań. ze Wstępu

Kolejny, XXXIV tom „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” pod redakcją Tomasza Kalisza jest tomem wyjątkowym, albowiem został w całości przygotowany w języku angielskim, co miało na celu poszerzenie grona odbiorców oraz umożliwienie zaproszenia zagranicznych autorów do udziału w dyskusji na podejmowane w publikacji tematy. Składające się na tom artykuły zawierają analizę zagadnień z dziedziny szeroko pojętej kryminologii i prawa karnego, między innymi zabójstwa kwalifikowanego czy współpracy policji z osobowymi źródłami informacji.

XXXIII tom „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” poświęcony jest karom i środkom wolnościowym. Głównym zadaniem publikacji jest przedstawienie przez różnych autorów, w ramach jednego tomu, opracowań zogniskowanych na wyodrębnionym zagadnieniu. Wolnościowe środki reakcji na przestępstwo stanowią bardzo aktualny problem współczesnej polityki kryminalnej, zwłaszcza w naszym kraju. Charakterystyka najnowszych trendów oraz praktyczne problemy orzecznicze i wykonawcze w zakresie kar i środków wolnościowych, a także krążące na ten temat opinie i oceny są elementami rzeczywistości społecznej i trzeba się z nimi poważnie liczyć. Wydaje się jednocześnie, że opinia publiczna jest słabo (a czasami wręcz mylnie) poinformowana o faktycznych problemach związanych z tymi środkami reakcji na przestępstwo. Obiegowe opinie mają często niewielki związek z prawdą, są raczej wyrazem rozbudzanych emocji i uprzedzeń, czy też doraźnej gry politycznej. W związku z tym publikacja całego zespołu problemów związanych z tą szczególną kategorią środków reakcji na przestępstwo ma swoje uzasadnienie. Uzasadnienie to jest tym mocniejsze, że w ramach kierowanego do czytelników tomu udało się zebrać opracowania jednych z najlepszych specjalistów w tym zakresie w naszym kraju, reprezentujących wiodące ośrodki naukowe zajmujące się problematyką kary i innych form reakcji na przestępstwo. Ze Wstępu

W imieniu całej redakcji z dużą satysfakcją oraz z ogromnym uznaniem dla Autorów kierujemy do naszych Czytelników kolejny, XXXII tom „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego”. Przygotowywane od przeszło 17 lat, w ramach Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, czasopismo to stały uczestnik dyskusji naukowej w obszarze prawa karnego i nauk kryminologicznych. Publikacja nasza, jako czasopismo specjalistyczne, skierowana jest przede wszystkim do środowisk naukowych oraz praktyków zajmujących się zwalczaniem (ograniczaniem) zjawiska przestępczości. Równie często, co warto podkreślić, sięgają po nią także studenci oraz osoby podnoszące swoje kwalifikacje w ramach studiów i kursów podyplomowych. Stała i nieprzerwana obecność naszego wydawnictwa w tej ważnej dla funkcjonowania współczesnego społeczeństwa dyskusji związana jest z potrzebą powszechnej rzetelnej komunikacji, opartej na wiedzy będącej wynikiem badań naukowych. Celem naszych starań jest dotarcie ze specjalistyczną wiedzą do jak najszerszego grona czytelników. (ze Wstępu dra hab. Tomasza Kalisza, prof. nadzw. UWr)

Kolejny, XXXI tom „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” ukazuje się, gdy przedmiotem ożywionej dyskusji staje się rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy — Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw w wersji przedstawionej w piśmie z dnia 17 kwietnia 2014 r. (DPK-I-400-12/13/2 140418-00185) wraz z obszernymi uzasadnieniami. Przedstawione propozycje to bardzo głęboka ingerencja w przestrzeń obowiązujących regulacji prawnokarnych. Autorzy projektu nie ukrywają, że postulowane zmiany są próbą przebudowy fundamentów całego systemu szeroko rozumianego prawa karnego. W konsekwencji zakładają oni także istotne zmiany w zakresie kształtu polityki karnej, do których impulsem ma być nowe ustawodawstwo prawnokarne. Czasopismo wydawane przez Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, za pośrednictwem publikujących na jego łamach autorów, aktywnie uczestniczy w debacie nad stanem i przyszłością prawa karnego i polityki kryminalnej. W duchu tej tradycji oraz zgodnie z wymogami współczesności wszystkich czytelników czasopisma oraz autorów zainteresowanych publikacją na jego łamach pragniemy poinformować o kolejnych zmianach organizacyjnych, które w zamierzeniu redakcji mają zwiększyć jego atrakcyjność oraz dostępność. Od tego tomu „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” staje się kwartalnikiem. Zmiana częstotliwości ukazywania się czasopisma pozwoli szybciej reagować na aktualne wydarzenia oraz przyczyni się do ożywienia dyskusji naukowej w dziedzinie nauk penalnych. (ze Wstępu dra hab. Tomasza Kalisza, prof. nadzw. UWr)

Trzydziesty numer „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” zawiera liczne omówienia teoretycznych i praktycznych zagadnień związanych z procesem nowelizowania prawa karnego. Kolejne części tomu (Prawo karne materialne, Prawo karne procesowe, Prawo karne wykonawcze i Nauki pokrewne) podejmują tematy poświęcone różnorodnej problematyce nauk penalnych. Znajdziemy tu artykuły dotyczące m.in.: probacyjnego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem (A. Muszyńska), roli i zadań prokuratora w przesłuchaniu małoletnich świadków (J. Pawlik-Czyniewska), praw osób pozbawionych wolności (B. Myrna) czy odroczenia kary pozbawienia wolności wobec kobiet (K. Mrozek, K. Sitnik). Autorzy piszący w „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” to przedstawiciele świata nauki, ale także praktyki prawniczej, dlatego zbiór ten stanowi — dla studentów, praktyków i naukowców — cenne źródło wiedzy oraz forum wymiany myśli.

Autorzy artykułów, zamieszczonych w dwudziestym dziewiątym numerze serii „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego”, prezentują kwestie związane ze zmianami w polskim prawie karnym materialnym, procesowym i wykonawczym. Nie zabrakło również miejsca dla problematyki czynów przepołowionych oraz zagadnienia odstąpienia od wymierzenia kary za wykroczenia skarbowe; tom zawiera także rozważania na temat praktycznego wymiaru artykułu 14b ustawy o prokuraturze. Już tradycyjnie tytuł ten jest polecany teoretykom prawa, jego praktykom i studentom.

Dwudziesty ósmy numer „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego”, pierwszy raz pod redakcją Tomasza Kalisza, zawiera liczne omówienia teoretycznych i praktycznych zagadnień związanych z procesem nowelizowania prawa karnego. Kolejne części tomu (Prawo karne materialne, Prawo karne procesowe, Prawo karne wykonawcze i Nauki pokrewne) podejmują tematy poświęcone różnorodnej problematyce nauk penalnych. Znajdziemy tu artykuły dotyczące m.in.: kontrowersji związanych z kryminalizacją przerywania ciąży (A.M. Kania), koncepcji tymczasowego aresztowania i jego zastosowania w praktyce (T. Kalisz), sytuacji prawnej osadzonych będących rodzicami (A. Kwieciński) czy odpowiedzialności nieletnich za przestępstwa i wykroczenia skarbowe (J. Sawicki). Autorzy piszący w „Nowej Kodyfikacji Prawa Karnego” to przedstawiciele świata nauki, ale także praktyki prawniczej, dlatego zbiór ten stanowi — dla studentów, praktyków i naukowców — cenne źródło wiedzy oraz forum wymiany myśli.

Dwudziesty siódmy tom z serii „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” przedstawia zagadnienia związane z wielokrotnie nowelizowanymi polskimi kodeksami: karnym, postępowania karnego oraz karnym wykonawczym. Publikacja podzielona została na cztery części dotyczące prawa karnego materialnego, procesowego, wykonawczego oraz nauk pokrewnych. Ze względu na wysokie walory naukowe zawartych w tomie opracowań, zapewne spotka się on z dużym zainteresowaniem nie tylko pracowników nauki, ale także praktyków i studentów.

Autorzy opracowań podjęli próbę przedstawienia problemów teoretycznych i praktycznych związanych z nowymi unormowaniami zmianami wprowadzanymi ustawami nowelizującymi kodeksy. W tomie zawarte są krytyczne uwagi do rozstrzygnięć „nieustającej reformy" prawa, sprzecznych z dorobkiem naukowym oraz niesprzyjających usprawnieniu praktyki. Ze względu na wysokie walory naukowe publikacja z pewnością zostanie wykorzystana przez naukowców i studentów zajmujących się prawem karnym materialnym, procesowym i wykonawczym.

Dwudziesty piąty tom Nowej kodyfikacji prawa karnego wydawanej od dwunastu lat pod redakcją prof. Leszka Boguni zawiera opracowania, które dotyczą zagadnień związanych z obecnie obowiązującymi kodeksami: karnym, postępowania karnego i karnym wykonawczym. Zostały one uchwalone w 1997 roku i od tamtej pory były wielokrotnie nowelizowane, co budzi żywe zainteresowanie nie tylko teoretyków, ale przede wszystkim praktyków, którzy również wypowiedzieli się w tej publikacji. Podjęto m.in. problem: relacji między zniesławieniem i zniewagą, ekstradycji, przymusu bezpośredniego czy mechanizmów międzynarodowej ochrony praw człowieka.

W okresie od 1997 roku do chwili obecnej przygotowano i oddanow ręce Czytelników już 23 tomy Nowej kodyfikacji prawa karnego. Były w  nich  prezentowane  rozważania,  których  treść wiązała  się  zwłaszcza z  nowo  skodyfi kowanym  prawem  karnym,  prawem  karnym procesowym,  prawem  karnym  wykonawczym  i  prawem  karnym  skarbowym. Nie  zabrakło w  nich  także  opracowań  krytycznie  analizujących  liczne ustawy nowelizujące przepisy kodeksowe.

Autorzy  artykułów  zawartych  w  tej  publikacji  podejmowali  próby przedstawienia teoretycznych  i  praktycznych  zagadnień  związanych z ustawicznie zmieniającym się stanem prawnym. Z dystansem odnosili się do rozstrzygnięć, które budziły wiele kontrowersji ze względu naich małą precyzję, a przede wszystkim były efektem populizmu penalnego. Wyraźnie podkreślano, że są one sprzeczne z dorobkiem nauki oraz oczekiwaniami praktyki.

Należy podkreślić, że autorami opracowań opublikowanych w Nowej  kodyfikacji prawa karnego są  głównie  młodzi  pracownicy  nauki. Ich artykuły są często cytowane w komentarzach, w podręcznikach, monografiach i innych publikacjach autorów o niezaprzeczalnym  i  uznanym autorytecie naukowym. Fakt ten dobrze świadczy o wysokich walorach tych młodych pracowników. Ta okoliczność głównie decydowałao  tym,  że  Prof.  dr hab.  Zdzisław  Kegel  oraz  Prof.  dr  hab.  Marek  Bojarski,  dotychczasowi  Dziekani  Wydziału Prawa,  Administracji  i  Ekonomii  Uniwersytetu  Wrocławskiego,  z  wielką  życzliwością wspieralito wydawnictwo. Żywię nadzieję, że i obecny Dziekan Wydziału Prawa,Administracji i Ekonomii Pan Prof. dr hab. Włodzimierz Gromski będziejego patronem.

 

Słowo Wstępne

Minął  już  dziesięcioletni  okres  obowiązywania  nowych  kodeksów, tj. kodeksu karnego, kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego wykonawczego.  Pierwotne  unormowania zawarte  w  tych  ważnych  aktach prawnych były zmieniane lub uzupełniane przez kolejne, dość często  uchwalane  ustawy  nowelizacyjne.  Wynikało  to  głównie  z  konieczności dostosowania kodeksów do nowej Konstytucji RP, implementacji ratyfikowanych  umów  międzynarodowych oraz  dostrzeżenia  w  kodeksach mało precyzyjnych rozstrzygnięć. Wpływ na ostateczny kształt tych ustaw miały – co naturalne – poglądy parlamentarzystów, a nie postulaty praktyków zatrudnionych w organach ścigania i wymiaru sprawiedliwości.  Niekiedy  bagatelizowano  także  opinie formułowane  przez  pracowników nauki.

Również w dotychczasowych tomach Nowej kodyfikacji prawa karnego znalazło się wiele krytycznych uwag pod adresem obowiązujących kodeksów. Nie dotyczyły one jednak podstawowych ich założeń. Należy podkreślić,  że  to  wydawnictwo  zawierało  rozważania,  w których  autorzy z dystansem i należytą naukową dbałością przedstawiali zagadnienia wchodzące w zakres dyscyplin karnistycznych. Spotkało się to z życzliwym przyjęciem ze strony szerokiego kręgu odbiorców, w którym znajdują się m.in. pracownicy nauki, studenci i praktycy.

 

Ze Słowa wstępnego

Dwudziesty drugi tom Nowej kodyfikacji prawa karnego, podobnie jak tomy poprzednie, zawiera opracowania, które dotyczą zwłaszcza zagadnień związanych z obecnie obowiązującymi kodeksami,  a  więc  kodeksem  karnym,  kodeksem  postępowania  karnego,  kodeksem karnym wykonawczym.  Kodeksy  te  od  czasu  ich  uchwalenia  przez  Parlament w 1997 r. były wielokrotnie nowelizowane. W najbliższych latach miały nastąpić dalsze gruntowne ich zmiany. Chyba dobrze się stało, że wizja takiej głębokiej reformy prawa karnego oddala się. Już niektóre dotychczas pochopnie wprowadzone nowe rozwiązania budzą uzasadnione wątpliwości nie tylko teoretyków, ale przede wszystkim praktyków. Podnosili je także autorzy opracowań zamieszczanych w tej publikacji.

 

Ze Słowa wstępnego